De Bourgondiërs, Bart Van Loo.

Mijn voorkeur voor geschiedenis is ooit ergens ontstaan en heeft zich voorgezet in het geven van lessen en vertellingen op wat toen de Lagere School was. Klas 4 en 5. Een dankbaar publiek voor een onderwijzer ( werd veel later in een reünie helder ) die met tekeningen, drama  en cartoons de saaie jaartallen en feiten opfleurde. Niet alleen de Vaderlandse geschiedenis, maar ook de Griekse mythologie kwam voorbij. Een begonnen M.O. studie geschiedenis strandde na een jaar bij het muntstelsel van Karel de Grote.

Ik verhuisde naar een M.O. beeldende vakken en daar deed ook de kunstgeschiedenis haar intrede. Bij het eindexamen werd mij gevraagd naar Archetypen. En daarmee kwam de psychologie in beeld.

Wat weet deze man veel. Wat een uitgebreid onderzoek heeft hij gedaan en wat heeft hij het heerlijk opgeschreven. Bart Van Loo. De Bourgondiërs. Inmiddels heeft hij met "Stoute Schoenen" het geheel nog completer gemaakt.

Ik heb het boek gelezen en beluister het nu nogmaals op Storytell. Hij neemt mij mee door de geschiedenis. Het is vooral consumeren, want onthouden of een samenvatting maken zijn onbegonnen werk. Wel leg ik wat hoofdfeiten neer om de tijdlijn te kunnen zien. Of omdat het leuk is om verbanden te leggen en te weten.

 Zo ben ik nu in het Vlaanderen van Jan van Artevelde. Gent is de grote stad  ( foto: Gravensteen ). Die komt in 1358 in opstand tegen de Franse koning ( later gezien als een voorloper van de Franse Revolutie ). Vlaanderen is in die periode een land dat balanceert tussen Engeland ( voor de wol en de Lakenhandel ) en Frankrijk ( Graan ). Een gezegde: Als het in Vlaanderen regent, dan drupt het in Parijs.

Een ander lopend conflict is dat tussen de pausen in Avignon en Rome. Samen met hun christelijke vrienden. Het Westers Schisma werd het gevolg. En daarmee werd het zaad voor de Reformatie gezaaid..

 Het was een wereld van corruptie, macht, extreme rijkdom, simonie, aflatenverkoop en ook geweld. Als reactie komt de orde van de Dominicanen op. Die gaan voor eenvoud. 

Jan zonder Vrees, hertog van Bourgondië en zoon van Filips de Stoute,was echter een vroom man, die bedevaarten deed langs kloosters om daar relekwieën van heiligen aan te raken.

Terwijl dit alles speelde was er ook sprake van een 100-jarige oorlog, armoede, honger en pestepidemiën ( Jodenvervolging ). De oorlog ging met name tussen Huis Valois ( Frankrijk ) en Huis Plantagenet ( Engeland ) om de Franse kroon. Huis Capet was uitgestorven. Als de Bourgondiërs in 1435 de kant van Frankrijk kiezen, worden de Engelsen verdreven. De oorlog eindigt in 1453 bij de slag bij Castillon.

Het is ook de tijd van Jeanne D'Arc ( 1412 )

Ca. 1300 werd via het luiden van de klokken de tijd geduid. Er kon verschil van plaats tot plaats zijn. Gekoppeld aan het klokken luiden waren de Vespers, de Lauden, de Metten, etc. 24 uur. Omdat men zich soms vergiste in het aantal gehoorde slagen ( afgeleid ) werden er 4 voorslag klokjes gebruikt, het quadrillon, later het carillon. Geleidelijk kwamen er meer mechanische klokken, zoals de Jacquemart van Dijon ( oorspronkelijk uit Kortrijk, Vlaanderen, gestolen als oorlogsbuit door Filips de Stoute ), waarbij poppen op de klok slaan. Uurkloppers. 

Geleidelijk aan kwamen er ook horloges, zoals deze "Dijon".

Het beeldje dat de klok in Dijon sloeg, wordt pas sinds 1458 Jaquemart genoemd. De inwoners van die stad voegden er in 1651 een vrouwelijk beeldje aan toe, Jacqueline, om de halve uren te slaan. In of kort na 1714 voegden ze er een "zoontje", Jacquelinet, aan toe en in 1884 een "dochtertje", Jacquelinette. Deze twee "kinderen" slaan om kwart vóór en kwart over het hele uur op kleinere klokken. 

Ook veranderen de legers. Voorheen werden door de vorst de leenheren opgetrommeld, maar nu komen er meer huurlegers, die wel erg op het budget drukten. Dikwijls aanleiding om te gaan plunderen om zo hun soldij aan te vullen. Zo roofde men de "Gulden Sporen" die Vlaanderen ooit op de Fransen verworven had bij de Guldensporenslag in 1302, waarbij de Franse ridderlegers verslagen werden door de burgers en boeren. "De regenwurmen zullen de leeuwen opeten".

Later bij Westrozebeeke ( 1382 ) zijn de rollen opgekeerd. 

 Het groeiend zelfbewustzijn van de steden zorgt voor opstanden overal in Europa.

Intussen probeert Filips de Stoute ( 1342 -1404 ) zijn dynastie veilig te stellen. Hij huwelijkt zoon Jan ( 13 ) uit aan Margaretha van Beieren en zijn dochter Margaretha ( 19 ) aan Willem van Beieren. Een dubbelhuwelijk dat Holland, Zeeland en Henegouwen onder zijn invloed brengt.

Omdat er zoveel rijksdelen zijn reist er steeds een grote hertoglijke stoet door het land. Het is een reizend hof , vol pracht en praal met 248 dienaren. En voorbereiders en opruimers ( fouriers ). Ook gaan er 232 paarden mee aangestuurd door een maarschalk ( paard-dienaar ). En zijn er sommeliers voor de Beaune wijnen. Intussen sterft de laatse graaf van Vlaanderen, Lodewijk van Male en gaat het gebied naar Filips. Geleidelijk ontstaat  de absolute monarchie ( Karel VI van Frankrijk ).

 

 

Het culinaire aspect van de Bourgondiérs raakt wijd en zijd bekend. De Dijon mosterd ( moutarde,  mout - branden ) hoort daar ook bij. De mout wordt geleidelijk vervangen door wijnazijn. 

Inmiddels is er een beroemde beeldhouwer opgestaan: Claus Slüter ( 1340 -1405 ). Een van zijn bekendste werken is de Mozesbron.