Schiedam Experience.

 Het is zondagochtend. En ik wil erop uit. Ik twijfel tussen Delft ( Prinsenhof, keramiek ) en Schiedam. Het wordt Schiedam, het Gemeentemuseum en wat zich daarna dan ontvouwt.

Ik ga met name voor de tentoonstelling van Else Alfelt ( 1910 -1974 ) die zich graag overgeeft aan de grootsheid van de natuur en als gevolg daarvan ( en van haar reizen ) kleurrijke en abstracte landschappen schildert. 

Ik laat mijn museumpas zien aan de kassa, die vlak onder de preekstoel staat en waar in een diep verleden André, Wijnand en ikzelf de gemeente toe spraken. Nu ziet het er allemaal anders uit, maar het spreekgestoelte is gebleven. En wat een overdaad aan commercie !

En dat is opmerkelijk omdat in een groot deel van het museum "Armoede" het thema is. Bijna alle ruimtes zijn daarvoor ingenomen. Een zaal is voor een fotografe van Afrikaanse oorsprong. Grote en veelal heftige beelden. Ik ga er aan voorbij.

Het blijft even zoeken naar Else Alfelt ( nog meer armoede ), maar uiteindelijk vind ik de juiste zaal. Else is dol op bergen. En manen. Die combineert zij aan de lopende band. De bergen laten voor haar de grens tussen het werkelijke en het onwerkelijke zien. Hemel en aarde ontmoeten elkaar. Het geeft haar een verbinding met oneindigheid.

En dan haar voorliefde voor manen. Zij meldt in 1955 : "Ik raakte in de ban van de maan. Bij volle maan stapte ik uit bed en ging naar buiten om bij het licht te lezen of gewoon te baden in de witte straling, om mijn eigen schaduw in de nacht te zien. De maan zorgde voor enkele van mijn meest ontroerende ervaringen.

Ik sta erbij en ik kijk ernaar. Ik vind het verre van aantrekkelijk. Het werk oogt weliswaar kleurrijk, maar ook koud en scherp ( gestapelde glasscherven ). Die scherpte komt regelmatig in extremis terug in haar werk.

 

Enigszins teleurgesteld ga ik nog even naar de kelder. Daar is een atelier waar met kinderen allerlei creatiefs wordt beoefend. Daar kan ik wel van genieten. Weg van de kou, scherpte en armoede. Ik vind mijn eigen bergen toch een stuk prettiger en interessanter:

 Ik besluit het pand te verlaten en geniet van het uitzicht dat zich daar ontvouwt. De gelaagdheid vooral.

Tijd voor de meegenomen lunch. Ik herinner mij een plek langs de Maas met de logische naam : Maasboulevard ( van Schiedam ). De zon schijnt, er zijn wat passanten. En sinds enige tijd komt hier ook de Waterbus, waarmee tot voorbij Sliedrecht gevaren kan worden.

Een fijne plek om te vertoeven. Er is zelfs gelegenheid om te fitnessen op enkele basic apparaten en er is een urinoir ( helaas is daar nogal verwarring over, zo bemerk ik ). Het roept ook herinneringen op aan mijn vroegere buurvrouw Ellen en naar ik dacht goede vriendin, die hier ergens is gaan wonen ( verdwenen als een dief in de nacht, opmerkelijk en jammer tegelijk )

Ik besluit mijn tocht af te ronden met een bezoek aan het Spieringshoeklyceum. Ik werkte daar van 1975 tot 1996 en ontmoet nog incidenteel oud-leerlingen. Als ik er parkeer en uitstap voel ik mij wat overdonderd. Niet alleen is er het nodige aangebouwd en staan er hoge hekken met scherpe punten ( nog scherper als die in het Gemeentemuseum vanochtend ). 

"Heb ik zolang in deze onderwijsfabriek gewerkt ?" . Ik vond het groot, log en niet van een menselijke maat.

 

Ik realiseer me dat het bijna 30 jaar geleden is ( toen voetbalde ik nog in het docententeam ) dat ik hier weg wandelde en ging werken in Zoetermeer op het Wessel Gansfortcollege. Een samenwerkingsschool volgens Daltonmodel. Wel een school met een voor mij meer menselijke maat: Alles gelijkvloers met een eigen creatieve vleugel. Helaas geen mooie foto, maar de silhouetten op de muur links zijn onder mijn supervisie gemaakt.

 

Onderwijskundig stak het Spieringshoeklyceum behoorlijk boven het gemiddelde uit ( en wellicht is dat nog zo ), maar de warme, creatieve en collegiale sfeer vond ik elders. 

 

En mijn meest gedenkwaardige, super gemotiveerde en creatieve groep : gymnasium 1A.

Weergaloos.

Het was weer mooi geweest. Tijd voor iets anders.

Schiedam, 21 april 2024.

Schrijfcafé Janneke.

 Het is 15 april als we weer samenkomen in schrijfcafé Janneke. De inspiratiebron voor deze keer ligt in een filmpje over kunstwerken dat kortgeleden on line circuleerde.

In dit filmpje wordt telkens ingezoomd waarbij steeds weer een bekend kunstwerk in beeld komt. Het heeft iets van elke keer een volgende deur openen totdat men bij de essentie komt. We komen langs bij Münch. Kahlo, Van Gogh, Vermeer, Da Vinci, Friedrich, Goya ?,Michelangelo, Dali, Magritte, Picasso.........Vanmiddag kijken wij ernaar en maken een keuze: welk beeld geeft ons inspiratie voor een verhaal. Voor mij is dit Gustav Klimt: De Kus.

De Kus.

Levensreddend en levensbarend kan zo'n kus zijn. Zie de dame genieten van hetgeen haar overkomt. Het vormt een subtiele aanloop naar het scheppen van een goudkleurig nageslacht. Een overgave aan het leven. Het voortbestaan van de mens is goed verzekerd. Het schilderij trouwens ook.

Bij Doornroosje ( later Aurora in de bewerking van Maleficient ) en Sneeuwitje zag het er allemaal een stuk complexer uit. Je zal maar zo'n mooie levenslustige dochter hebben die in een eeuwige slaap valt. Paniek in de familie, paniek in het land. Tot dat er uiteindelijk een prins opduikt die met hartverbonden lippen de slapende levensbron van het intussen sterk afgekoelde prinsesje kan activeren. Soort van harde reset. Mooie verhalen zijn het.

En heel leerzaam: Neem nooit een mooie appel aan van foute vrouwen en ga vooral niet zitten spinnen in een torentje. Er komt alleen ellende van. Een soort Kus des Doods.

Levensreddend "kussen"( nou ja......leven inblazen ). Ze weten er alles van bij de EHBO, ambulance en de reddingsbrigade. Zij leren dat "onder de knie te krijgen". Wel even kloppen of het hart het wil binnen laten.

Een kus kan zoveel betekenen. Eens op De Parade in Rotterdam werd ik door Joris Linssen uitgenodigd op zijn podium deel te nemen aan een wedstrijd. Of ik gewonnen heb weet ik niet meer, maar zijn lieftallige assistentes drukten vele rode lippenstift-verrijkte kussen op mijn gezicht. Vervuld van trots liep ik verder over de Parade. Dagenlang mijn gezicht niet gewassen.

Haiku:

slaap kindje slaap

ja daar buiten rijdt een prins

o kus meelevend

Opdracht 2: welke kleur komt onmiddellijk op.  Goud. Maak een woordgedicht. Ik maak er een ten faveure van Janneke.

Gedegen voorbereiding

Ontwerpt mogelijkheden

Uitzonderlijke vondsten

Die lang blijven natrillen

Opdracht 3: schrijf een kort en relevant verhaal.

Lenie schildert.

O, Henk, wat leuk dat we weer gaan schilderen en dat voor het 15de jaar. Zij omhelst mij hartelijk en stevig. De toon is gezet. Nu het beeld nog. Dat ontstaat langzaam en gestaag. Er verschijnen meerdere bloemen en een klavertje met 4 blaadjes. Deze laatste richt zich vooral op de kijker. Bij de bloemen springt er vooral een mooie helderrode tulp op. Niet zo maar een ! Zij heeft verbinding met iets groots dat de vorm heeft van een engel / vlinder. Ik sta naast haar en zie dat zij vol overgave, met hart en ziel werkt. Helemaal in het moment. Ik hou daarvan.

De verbinding tussen beiden toont zich essentieel en wordt benadrukt door de uitstraling van zacht wit licht. Hier gebeurt het. De andere bloemen lijkt dit gebeuren wat te ontgaan en geluk blijft naar buiten gericht. Ik ken haar en de liefde voor de natuur en de tuin. Kom je binnenkort weer een keer kijken ? Daar zeg ik geen neen op. Ook daar is te zien wat zich hier in een beeld toont: haar  beleving, haar schilderij.

opdracht 4: schrijf een rondeel met 2 kernzinnen als basis.

helemaal in het moment

zij legt de verbinding tussen hart en ziel

zo Kairos

helemaal in het moment

het geluk kijkt naar buiten

zo onnodig

zij legt de verbinding tussen hart en ziel

helemaal in het moment. 

 

Met dank aan Janneke, Theo, Marjanne en Lenie.

Voor de draad ermee. Textielmuseum Tilburg.

 Ooit had ik terwijl ik in het voortgezet onderwijs werkte een collega "textiele werkvormen". Die had een apart lokaal met allerlei spullen waar alleen meisjes aan mochten komen. Voor de jongens was er hout, klei of metaal. Dat was de natuurlijke ordening van dat moment.Op een zeker moment werd dit vak zowaar wegbezuinigd.

Ik vond het dan ook bijzonder dat mijn nieuwe buurvrouw een opleiding "Textiele Werkvormen" was gaan volgen en daar een nieuw ingeslagen creatieve weg werd ontwikkeld. Ik herinner mij nog haar "vriendelijke speren". Levensgevaarlijk en lieflijk tegelijk. Recent stoeide zij met het werk van Jeff Koons.

Inmiddels heeft Textiel een geheel eigen positie veroverd in de kunstwereld en daarom zei ik onmiddellijk ja op de vraag van Eugenie om mee te gaan naar het Textielmuseum in Tilburg.

Het is gevestigd in een van de oude industriegebouwem , zoals Tilburg er vele kent. Natuurlijk met de nodige renovaties en met een Textielcafé, waar naast de koffie en thee ook sfeermakers geplaatst waren.

Hoe verslavend dit kan zijn werd duidelijk toen Eugenie onmiddellijk ging punniken. Ik volgde het proces aandachtig en de lol niet echt begrijpend.
 Ik zou de spijkertjes met een hamer in het houtje slaan ! Het tafelkleed was ook bijzonder, omdat wij later het fabricageproces konden zien.

Maar eerst de Kunst met een grote K. Wij begonnen met een wandeling door een soort knoflookveld met wisselend licht dat uit de knofloken kwam. Ook bewogen de strengen mee als je erdoor heen liep. Hard lopen was nog beter !

 Er bewoog nog meer: vreemde vormpjes met harige stroomdraadjes deden een beetje vreemd aan. Gemaakt van zijde en krampachtig samentrekkend. Het deed mij aan de textieljuf van vroeger denken. Ook wel aan kramp in mijn kuit of visjes op het droge.

Vervolgens belandden we in een fantasiewereld vol prachtige glimmers en kleuren die mij aan een Kerstmarkt deden denken. Het had ook wel iets kosmisch met melkwegstelsels.

Het materiaal leek mij een gelukkig huwelijk tussen textielvezels en kunststof. Op de grond lagen kussens voor diegenen die wilden wegdromen in deze wonderlijke wereld. Daar werd veel gebruik van gemaakt, maar ik wilde verder.

Kijken bij de sokkenmachine, een kunstwerk op zich. Een aanwezige sokkenist vertelde ons aan de hand van een onaffe sok hoe de machine er een teenstuk in kon zetten. Iets waar je bij het sokken aantrekken nooit bij stil staat. Ik in ieder geval niet.
En ze waren ook nog koninklijk goedgekeurd

We waren nu in de fabricagehal terecht gekomen en mochten daar vrij rondkijken, als we maar achter de markering bleven. Begrijpelijk want door zo'n machine wil je niet gegrepen worden.

En overal waar we kwamen kregen we een Keukenhofgevoel. Heel veel kleuren. Een veelkleurig bedrijf ! Diverse kunstenaars werkten er aan hun projecten.

 En wij mochten daar op een speciale designafdeling onze eigen creaties maken. Eugenie, geheel in haar element nadat zij vers bewerkte schaapswol in handen had gekregen, ging nu aan de slag met een soort spoelmaakmolen. Het resultaat werd ter plekke geëxposeerd.

Zelf nam ik plaats aan de tekentafel. Geïnspireerd door de meerkleurige weefsels besloot ik aan de slag te gaan met een handmade 3 en 4 kleurenpotlood. Ik pakte alle ruimte onder toeziend oog van de suppoost. Hij leek mij wat verbaasd over deze vrije expressie.

Ook bezochten wij het oude gedeelte met de uiterst complexe weefgetouwen. En de tapijtencollectie.

Nu toch wel door de wol geverfd pakten wij de draad weer op van het begin: het Textielcafé. Mijn voorstel voor knoflooksoep haalde het niet ( we hadden teveel gezien ). Het werden belegde broodjes. Ook lekker.

Henk, Tilburg, Rotterdam, 3 april 2024.

Mantra's en wereldliederen in Samaya.

 

Op zaterdagochtend 30 maart meldde ik mij om 09.30 uur bij de receptie van het voormalig klooster, nu conferentiecentrum, Samaya in Werkhoven. Doel: een 2 daagse zangworkshop o.l.v. Jan Hendrik Veenkamp. Hij laat ons via een denkbeeldige loopplank aan boord komen voor een tweedaagse cruise om samen met hem heel veel wereldliederen en mantra's te zingen. Sieta is zijn stuurvrouw. Ik noem het ook wel Shanti voor niet zeevarenden.

Een vriendelijke dame heette mij welkom en bood mij de kamer van de voormalige abdis aan. Dat vond ik wel gelijk wat hoog gegrepen daar ik mij meer een novice voelde en zo belandde ik in de Aalbes ( alle kamers hebben daar namen van bomen ), een "room with a view". Het uitzicht bestond uit een polderlandschap en een boom die de komende tijd helemaal zou opbloeien en prachtige vruchten voortbrengen. Kortom: veelbelovend.

Ook was er een goed bed, deels om te slapen, deels voor het nachtelijk doorzingen van "Mbele Mama" en "I Paradisi" of een ander lied dat zich spontaan aandiende.

Daarna ben ik even nieuwsgierig gaan kijken in onze werkruimte van dit weekend: de kapel. De stoelen stonden al klaar met centraal een prachtige bos bloemen. Een veelzijdig boeket. Straks zou er nog een bij komen ( ......wij ).

 Naast deze grootse uitbundigheid was er ook plaats voor eenvoud.

Jan Hendrik was inmiddels bezig met de voorbereidingen. Onze ruimte bestond uit een meer meditatief gedeelte en een deel waarin alles wat maar wilde klinken en bewegen samen kwam. Het beeldscherm hield hier rekening mee en kon moeiteloos om haar as draaien.

Rond het altaar verzamelden zich tal van instrumenten die onderweg ingezet konden worden. Op de altaartafel lag een groot aantal verborgen kwaliteiten in kaartvorm die intuïtief of gewoon heel bewust omgekeerd konden worden. Een vorm van boodschappen doen in de winkel van wijsheid en liefde.

Eventuele kriebels of andere opwellende beperkingen konden met vers bronwater tot doorstroming gebracht worden. Eventueel met een verfrissend smaakje.

 

Tussen het zingen door was er ook tijd voor koffie of thee in de 2 huiskamers, waar geduldige automaten alles aanreikten wat op het menu stond. Deze units waren dag en nacht open, dus wie ook 's nachts behoefte had: de bar bleef open.

En natuurlijk werd er ook gegeten vanuit de vegetarische keuken. De kleurrijke en smaakvolle gerechten werden begeleidt door de kok, die duidelijk trots was op zijn creaties en terecht.

Tussendoor was er ook een expositie te zien. Schilderijen, duidelijk geïnspireerd door het platteland.

Op zich allemaal fijne en mooie randzaken. Het bezielend en soms gevleugeld zingen daar ging het echt om. En dat deden we onder de altijd enthousiaste en intuïtief geleidde Jan Hendrik.

 

Santo santo, And when I rise, Noyana, Nada te turbe, Amor saca amor, En todo amar y servir, O fill my heart, Deap peace, Amor, amor, One by one, Sure as the wind, Niente mi manca, enz. Ze kwamen allemaal voorbij. Als een gestaag voort stromende rivier, soms kalm, dan weer met een stroomversnelling.

 

 

In aanloop naar de Pasen bezongen we het ontsteken van het licht met het lied "als alles duister is, ontsteek dan een licht."........en Bleibet hier und warte mit mir. En wat mooi om dit met vier in onderlinge afstemming bij de piano en met een koor op de achtergrond te zingen.

Om 22.00 uur was het bedtijd met de waarschuwing dat het een kort nachtje zou worden ( overgang naar de Zomertijd ). Volzongen vertrokken we naar onze kamers. Morgenochtend zouden we Pasen vieren, volgens de weersvoorspellingen een pure lentedag met veel zon. Jan Hendrik nodigde dan ook iedereen uit die wilde om voor het ontbijt een ochtendwandeling in de tuin te maken.

Dat viel een beetje tegen: het regende. Het was alsof men nog bezig was met de verbouwing naar de zomertijd. De tuin lag er sappig ( klinkt beter als zompig ) bij en de laarzen en paraplu's waren zeer welkom. Een magnolia die zich net aan het verkleden was werd verrast door plotselinge passanten.

Helemaal achterin waren ook de schapen verrast. Mogelijk ervoeren zij ons met onze opbollende paraplu's als een andersoortige kudde die hun speelruimte betrad. Niet geheel gerust bleven zij op afstand, terwijl wij onder de bomen een "circle of love" trokken. Daarna liepen wij het aanwezige labyrint, waarbij Jan Hendrik ons vroeg op te letten met wat er onderweg gebeurde.

Ik volgde trouw het verloop van het pad met haar vele korte bochten en draaiingen wat mij in dialoog met mijn knieën bracht. Die zijn niet nieuw meer en hadden inmiddels zoveel paden bewandeld, dat........Na stemming ( zij waren in de meerderheid ) werd besloten rechtstreeks naar het einddoel te stappen. Daar ervoeren we de kwaliteit opluchting.

Tijd voor het ontbijt.

Op de gang was een grote hoeveelheid kleine smakelijke eetdingetjes te vinden. Ook weer de vegetarische "worstelworstjes" die zich verzetten tegen opening. Een mes volstaat niet, een schaar wel. Het als geheel inslikken wordt afgeraden. 

Er was voor elk wat wils. Dat leverde dan b.v. deze compositie op:

Inmiddels brak buiten de zon door en deze stuurde zijn licht ook bij ons naar binnen. Tijd voor een nieuwe zangdag.

Een van de wonderlijke gebeurtenissen tijdens een reis als deze kunnen de dikwijls  onverwachte ontmoetingen zijn. Ik ontmoette oude bekenden en vrienden en veel mensen die ik nooit eerder had gezien. Met namen heb ik dan moeite, er zijn zoveel indrukken tegelijk, tenzij ik ze koppel aan ervaringen. Het uitwisselen van schrijfervaringen, b.v. Of het elkaar toezingen dat het mij/ons aan niets ontbreekt of een onverwacht intens duet. Het ervaren van dezelfde humor, waarin speelsheid tevoorschijn komt. En mijn Aalbes toevallig naast de Appel staat.

En ja, dan wordt ook de naam onvergetelijk en is het alsof je elkaar al jaren kent. Breng je dan ook nog een van mijn lievelingsmantra's mee naar Jan Hendrik..................

Ook verrassend vond ik de man die de broer van Jan Hendrik zou kunnen zijn en zie: hij speelde ook accordeon en danste ook. Een mooi duo.

Of de plotselinge surprise voor een jarige: de Russische variant van "Lang zal zij leven": Nogajaletha, dat uit volle borst gezongen werd terwijl zij de kring rond ging waarbij onderling geschenken met een hoog liefdesgehalte uitgewisseld werden. Onvergetelijk, ook voor haar.

Ra Ma Da Sa.

Jan Hendrik neemt plaats in het midden van de zaal en nodigt ons uit om rondom aan te sluiten. Er ontstaat beslotenheid. Hij opent zijn harmonium, de eerste karakteristieke klanken vullen de ruimte. Tijd voor deze healing mantra. Voor mij voelt het alsof ik hier op heb zitten wachten. "Het" raakt mij opnieuw. Eerder in Savita had ik er een bijzondere ervaring mee en die dient zich opnieuw aan. De sfeer, de klanken, de stem van Jan Hendrik, de stemmen van allen en de veelvuldige herhalingen..........voor mij raakt het aan iets groots, iets oneindigs terwijl het tegelijkertijd ook raakt aan nietigheid te midden van dat alles. Een van de schatten van dit weekend. 

Een haiku:

Klinkt Ra Ma Da Sa

Het oneindige dichtbij

Heel even aanraakbaar

Na de lunch , met salade en soep, begon het einde van onze reis al weer in zicht te komen. Jan Hendrik legde op zijn bekende en mededogende wijze uit dat de loopplank weer uitgelegd zou gaan worden. Nu al ? Misschien is het een optie om een volgende keer de loopplank op de kade te laten en erop te vertrouwen dat alles goed komt. Ter verzachting van alle afscheid gingen wij.....zingen. Tot de laatste klank weer klonk.

Jan Hendrik en allen, hartelijk dank voor deze bijzondere Paasviering en tot ziens,

Henk van der Veen, Werkhoven / Rotterdam, april 2024.